مهندسی صنایع (Industrial Engineering) یکی از شاخه های مهندسی می باشد که با طراحی، بهبود و پیاده سازی سیستم های یکپارچه ای از انسان، سرمایه، مواد، اطلاعات، تجهیزات و انرژی مرتبط می‌باشد. این رشته بر پایه دانش تخصصی در علوم ریاضی، طبیعی، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی بنا شده است و به منظور تعیین پیش بینی و ارزیابی نتایج حاصل از سیستمهای یکپارچه بپردازد.
مهندسین صنایع در اکثر سازمان ها به عنوان ارائه دهندگان طرح های جدید و نو و همچنین تحلیل گرانی قوی شناخته می شوند. در واقع می توان گفت مدیران اجرایی، مجری طرح های برنامه ریزی شده از سوی مهندسین صنایع خواهند بود.
واژه مهندس در لغت به کسی اطلاق می شود که هندسه بداند اما در عمل، مهندس به کسی گفته می شود که به علم مدلسازی مسلط باشد.
پارامترهای سیستم مهندسی صنایع وجود خارجی ندارند، برای مثال ارزش پول، سیستم موجودی کارخانه که شامل مسیرهای مجازی و غیر ملموس می باشد.
در تمامی رشته های مهندسی از جمله مهندسی برق، مکانیک، عمران، متالورژی و... مدل های مختلفی وجود دارد و مهندسان با توجه به نیازشان از این مدل ها استفاده می کنند و در واقع روش های استفاده از مدل موجود را تغییر می دهند. این در حالی است که مهندسین صنایع، باید مدل های ریاضی را ایجاد کنند، یعنی کاری که نیوتن در مورد حرکت انجام داد(برنامه ریزی ریاضی و مدلسازی پدیده های ریاضی).
در واقع یک مهندس صنایع باید تمامی زوایای کار را ببیند و یک مدل جامع از طرح مورد نظر ارائه دهد. به همین منظور در این رشته دروس مختلفی ارائه می شود و دانشجویان این رشته با خواندن این دروس می توانند درک درستی از علوم مختلف و روابط بین آن ها پیدا کنند و بدین وسیله با سیستم های صنعتی و ادبیات حوزه صنعت بیشتر آشنا شوند تا بتوانند راحت تر مدلسازی کنند.
از جمله دروسی که توانایی مدلسازی به ما می دهند عبارتند از:
تئوری احتمالات، آمار مهندسی، تحقیق در عملیات، کنترل موجودی و ...
همچنین دروسی از قبیل: کنترل پروژه، طرح ریزی واحدهای صنعتی، اقتصاد مهندسی و ... دروسی هستند که هریک از یک دریای عظیم جدا شده اند و دروس کاربردی رشته مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی می باشند.
مهندسی صنایع ماهیت گسترده ای دارد اما عده زیادی هنوز درک عمیقی از این رشته ندارند. رشته ای که در محیط کاری اهمیت و کاربرد پیدا می کند به نحوی که اکثر افراد مایلند که در این زمینه آموزش ببینند و چیزهای بیشتری یاد بگیرند. در واقع رشته مدیریت سیستم و بهره وری در مقطع کارشناسی ارشد به همین منظور ایجاد شد، تا تمام افرادی که در رشته های دیگر تحصیل کرده اند به را حتی بتوانند در رشته مهندسی صنایع ادامه تحصیل دهند.
برای آشنایی بیشتر با این رشته به مثال زیر توجه کنید:
برای طراحی و نصب یک هواکش در یک سالن، به مهندس مکانیک، برق، متالورژی، عمران و صنایع نیاز داریم.
در این پروژه مهندس مکانیک وظیفه طراحی پره ها، مهندس برق وظیفه تعیین مقدار توان و نوع موتور مورد نیاز برای به راه اندازی هواکش، مهندس متالورژی وظیفه قالبگیری و تعیین ماده مورد نیاز برای استفاده در هواکش و مهندس عمران وظیفه جانمایی هواکش را بر عهده دارد. این در حالی است که مهندس صنایع با استفاده از ابزارها و متدهای خاص خود بررسی می کند که آیا این سالن اصلا به هواکش نیاز دارد یا خیر!
برای اجرای این پروژه باید تمامی مهندسان طرح بتوانند با هم ارتباط داشته باشند و از نیازهای یکدیگر مطلع باشند. از دیگر وظایف مهندس صنایع برقراری یک تعامل موثر و کارا برای رسیدن به حداکثر راندمان می باشد.
در نهایت هدف اصلی یک مهندس به طور کلی، راحت تر کردن زندگی بشر با استفاده از تجهیزات و ابزارهای مشخص در زمینه های مختلف می باشد.
